PMC निवडणूक 2025 : नवीन प्रभाग रचना, नगरसेवकांच्या जागा कमी, दिवाळीनंतर मतदान?

पुणे : सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानंतर राज्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीसाठी मार्ग मोकळा झाला आहे. राज्य शासनाने तत्काळ निवडणुकीच्या तयारीला सुरुवात केली असून नगर विकास विभागाने प्रारूप प्रभाग रचना तयार करण्याची प्रक्रिया हाती घेतली आहे. गुरुवारी जाहीर झालेल्या वेळापत्रकानुसार अंतिम प्रभाग रचना ४ सप्टेंबर रोजी जाहीर होईल. त्यानंतर आरक्षण सोडत होऊन केव्हाही निवडणुका जाहीर होण्याची शक्यता आहे. राज्यातील शाळांमध्ये दिवाळीपूर्वी सहामाही परीक्षा होणार असल्याने निवडणूक ऑक्टोबर अखेरीस किंवा नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात होण्याचा अंदाज व्यक्त केला जात आहे.  (pune mahapalika nivadnuk 2025 prabhag rachana)

महत्वाचे ! महाराष्ट्रातील महानगरपालिका व नगरपरिषद प्रभाग रचना कार्यक्रम २०२५ जाहीर

निवडणुकीच्या प्रक्रियेचा कार्यक्रम जाहीर

राज्य शासनाने संपूर्ण प्रभाग रचना प्रक्रियेसाठी सविस्तर कार्यक्रम ठरविला आहे

• ११ ते १६ जून: प्रगणक गटांची मांडणी व प्रारूप प्रभाग रचना तयार करणे.

• १७ व १८ जून: जनगणनेची माहिती तपासणी.

• १९ ते २३ जून: स्थळ पाहणी व नकाशे तयार करणे.

• २४ ते ३० जून: गुगल मॅपवर प्रभागांचे नकाशे अंतिम करणे.

• १ ते ३ जुलै: निश्चित प्रभागांवर स्थळी जाऊन तपासणी.

• ४ ते ७ जुलै: प्रारूप प्रभाग रचनेच्या मसुद्यावर स्वाक्षऱ्या.

• ८ ते १० जुलै: प्रारूप प्रभाग रचना राज्य निवडणूक आयोगास सादर करणे.

• २२ ते ३१ जुलै: प्रारूप प्रभाग रचना जाहीर करणे व हरकती मागविणे.

• १ ते ११ ऑगस्ट: हरकतींची सुनावणी.

• १२ ते १८ ऑगस्ट: अंतिम प्रभाग रचना तयार करणे.

• २९ ऑगस्ट ते ४ सप्टेंबर: अंतिम प्रभाग रचना अधिसूचनेद्वारे प्रसिद्ध होणार.

याप्रमाणे, ४ सप्टेंबरनंतर निवडणूक प्रक्रिया राबविण्यास कोणतीही अडथळा राहणार नाही.

पुणे महापालिकेच्या नवीन प्रभाग रचनेसाठी पहिल्यांदाच सॅटेलाईट व गुगल अर्थचा वापर होणार

नगरसेवकांची संख्या कमी, प्रभाग रचनेत बदल

२०२२ मध्ये लोकसंख्येच्या वाढीचा विचार करून प्रभाग व नगरसेवकांची संख्या १७३ निश्चित करण्यात आली होती. परंतु, नवीन प्रभाग रचनेनुसार पुणे महापालिकेत २१ गावांचा समावेश होऊनदेखील नगरसेवकांची संख्या फक्त १६५ इतकीच राहणार आहे. यामुळे आठ नगरसेवकांच्या जागा कमी झाल्या आहेत.३४ लाख लोकसंख्येच्या आधारे ही रचना ठरवली जात आहे. मात्र प्रभागांचे अंतिम संख्याबळ प्रारूप तयार झाल्यावर स्पष्ट होईल. सध्या अंदाजे ४२ प्रभाग असतील, त्यापैकी ३९ प्रभाग हे चार सदस्यीय असतील, अशी माहिती निवडणूक निर्णय अधिकारी प्रसाद काटकर यांनी दिली.

पुणे महापालिकेची अद्यावत आकडेवारी

• २०११ ची लोकसंख्या: ३४,८१,३५९

• अंदाजित मतदार संख्या: ४५ लाख

• अनुसूचित जातीचे मतदार: ४,८८,४३३

• अनुसूचित जमातीचे मतदार: ४०,६८७

• एका प्रभागातील सरासरी लोकसंख्या: ८४ हजार (किमान ७५ हजार, कमाल ९२ हजार)

 

 

२०१७ ची पुणे महापालिकेची निवडणूक

• लोकसंख्या: ३१,३२,१४३

• मतदार संख्या: २६,३४,८००

• सदस्य संख्या: १६४

• प्रभाग संख्या: ३९ चार सदस्यीय, २ त्रिसदस्यीय.

• मतदान केंद्रे: ३,४३१

• ईव्हीएम यंत्रे: ३,७००

• एकूण निवडणूक खर्च: २० कोटी ६७ लाख रुपये.

इच्छुक उमेदवारांची तयारी सुरु

नवीन प्रभाग रचना निश्चित होताच राजकीय इच्छुकांनी निवडणुकीच्या तयारीला सुरुवात केली आहे. विविध पक्षांमध्ये जागावाटप, संभाव्य उमेदवारांची चर्चा आणि प्रचार यंत्रणा सक्रिय होत आहेत. (pune mahapalika nivadnuk 2025 prabhag rachana)

---

पुण्यातील महापालिका निवडणुकीच्या प्रक्रियेला गती मिळाली आहे. सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशाने स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीसाठी अडथळे दूर झाले आहेत आणि राज्य सरकारने तातडीने तयारी सुरू केली आहे. नगर विकास विभागाने पुणे महापालिकेची नवी प्रभाग रचना जाहीर करण्याची प्रक्रिया हाती घेतली असून त्याचे संपूर्ण वेळापत्रक निश्चित झाले आहे. (pune mahapalika nivadnuk 2025 prabhag rachana)

प्रभाग रचनेचे तपशीलवार वेळापत्रक

प्रारंभिक टप्प्यात ११ ते १६ जूनदरम्यान प्रगणक गटांची मांडणी आणि प्रारूप प्रभाग रचना तयार केली जाणार आहे. त्यानंतर जनगणनेची आकडेवारी तपासून, स्थळ पाहणी व गुगल मॅपवर प्रभागांचे नकाशे तयार करण्यात येतील. जुलै महिन्याच्या सुरुवातीला प्रत्यक्ष स्थळ भेटी घेत प्रभाग मर्यादा तपासल्या जातील. याच महिन्यात प्रारूप प्रभाग रचनेवर समिती स्वाक्षऱ्या करेल व ८ ते १० जुलैदरम्यान तो प्रस्ताव निवडणूक आयोगाकडे पाठविला जाईल. २२ ते ३१ जुलै दरम्यान जनतेकडून हरकती व सूचना मागवून, ऑगस्टमध्ये त्यावर सुनावणी होईल. शेवटी ४ सप्टेंबर रोजी अंतिम प्रभाग रचना जाहीर होईल.

निवडणुकीचा संभाव्य कालावधी

प्रभाग रचना जाहीर झाल्यानंतर आरक्षण सोडतीचा कार्यक्रम जाहीर केला जाईल. त्यानंतरच निवडणूक आयोग निवडणूक कार्यक्रम घोषित करेल. दिवाळीपूर्वी शाळांमध्ये सहामाही परीक्षा होणार असल्याने, निवडणूक ऑक्टोबरच्या अखेरीस किंवा नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात होण्याचा अंदाज आहे.

नगरसेवकांच्या जागांमध्ये घट

महापालिकेच्या प्रभाग रचनेमध्ये यंदा मोठा बदल होणार आहे. २०२२ मध्ये लोकसंख्या वाढ गृहीत धरून १७३ नगरसेवकांची संख्या निश्चित केली गेली होती. मात्र आता २१ नवीन गावांचा समावेश होऊनही केवळ १६५ नगरसेवकांची संख्या निश्चित झाली आहे. त्यामुळे आठ नगरसेवकांच्या जागा कमी झाल्या आहेत.

लोकसंख्या आणि प्रभाग रचना

२०११ च्या जनगणनेनुसार पुणे महापालिकेची लोकसंख्या ३४ लाख ८१ हजार इतकी होती. तर मतदारांची संख्या सध्या ४५ लाखांपर्यंत पोहोचली आहे. एका प्रभागातील सरासरी लोकसंख्या ८४ हजार राहील, तर कमीतकमी ७५ हजार व जास्तीत जास्त ९२ हजार असेल. नवीन प्रभाग रचनेनुसार अंदाजे ४२ प्रभाग असण्याची शक्यता असून त्यापैकी ३९ प्रभाग चार सदस्यीय असतील. हे बदल पुण्यातील राजकीय समीकरणांवर थेट परिणाम करू शकतात.

२०१७ ची पार्श्वभूमी

२०१७ मध्ये पुणे महापालिकेच्या निवडणुकीत ३१ लाख लोकसंख्या होती आणि मतदार संख्या २६ लाखांवर होती. त्यावेळी १६४ नगरसेवक निवडले गेले होते. ११ गावांचा समावेश झाल्याने दोन नगरसेवकांची भर पडली होती. या निवडणुकीसाठी सुमारे ३ हजार ४३१ मतदान केंद्रांवर ३ हजार ७०० ईव्हीएम वापरण्यात आले होते व एकूण खर्च २० कोटी ६७ लाख रुपये झाला होता.

राजकीय हालचालींना गती

प्रभाग रचना स्पष्ट होताच इच्छुक उमेदवारांनी तयारी सुरू केली आहे. पक्षांमध्ये संभाव्य उमेदवारांची चर्चा, गटबाजी, कार्यकर्त्यांच्या हालचाली यामुळे पुण्यातील राजकीय वातावरण तापू लागले आहे. आगामी निवडणूक कोणत्या राजकीय पक्षाच्या पथ्यावर पडते, हे प्रभाग रचनेनंतर आरक्षण सोडतीनंतरच स्पष्ट होईल. (pune mahapalika nivadnuk 2025 prabhag rachana)

PMC निवडणूक राज्याच्या दृष्टिकोनातून महत्त्वाची

पुणे महापालिकेची निवडणूक केवळ पुण्यासाठीच नव्हे, तर राज्यातील राजकीय समीकरणासाठीसुद्धा महत्त्वाची मानली जाते. पुणे ही मोठी महानगरपालिका असल्याने येथील सत्ता हे आगामी विधानसभा व लोकसभा निवडणुकीसाठीसुद्धा महत्त्वपूर्ण संकेत मानले जातात. (pune mahapalika nivadnuk 2025 prabhag rachana)